top of page

İçerik

İran İslam Cumhuriyeti

İran İslam Cumhuriyeti

İran'ın iş kültürü, resmiyet ve misafirperverlikten beslenir ve "taarof" adı verilen ilişki ağı üzerine inşa edilmiştir. İş etkileşimlerinde güven ve kişisel ilişkilerin kurulması büyük bir önem taşımaktadır.

Mayıs, 2024

Ülke Profili

Ülke geçmişi, güncel demografik yapısı, coğrafi özellikleri ve siyasi yapısı

Kültürel Değerleri

Kültürel değerleri, gelenekleri, toplumsal normları ve iletişim bilgileri

İş Kültürü

İş Görüşmeleri, Randevu, Hediye Verme, İletişim alanlarında pratik bilgiler

Göstergeleri

Sosyal, ekonomik, kültürel, küreselleşme ve iş yapma ile ilgili göstergeler

İçerik

İran Ülke Profili

Ülke Adı 

Resmi Adı: İran İslam Cumhuriyeti

Resmi Adı (En): Islamic Republic of Iran

Kısa Adı: İran

Kısa Adı (En): Iran

Yerel Uzun Adı: Jomhuri-ye Eslami-ye Iran

Yerel Kısa Adı: Iran

Eski Adı: Pers İmparatorluğu

Ülke Adı Etimolojisi

İran sözcüğünün kökeni, Sanskritçedeki "Aryan" sözcüğünden türemiştir ve “Soylu insanların ülkesi” anlamına gelir. İran (ایران) sözcüğü çağdaş Farsçaya, Zerdüştlük'ün kutsal kitabı Avesta'da yer alan bir Proto-İrani terim olan Aryānām'dan girmiştir.Ariya ve Airiia kelimeleri, aynı zamanda Ahameniş İmparatorluğu yazıtlarında etnik bir atıf olarak yer almıştır.

Başkent

Tahran
Tehran

Resmi Dili

Farsça

Nüfus

89.2 milyon
(2023) (UN)

Bölge

Orta Doğu ve Kuzey Afrika

Kültürel Küme

Güney Doğu Asya

Yüz Ölçümü

1.622.500 km²
(Kara) (Worldbank)

Para Birimi

İran Riyali
(IRR) (﷼)

GSYİH

386.22 milyar ABD Doları
(2024) (IMF)

Milli Gelir

***

Ülke Geçmişi ve Yönetim Şekli

Ülke Geçmişi

1935'lere kadar Persia olarak bilinen İran 1979 yılında Şahın ülke dışına sürülmesinin ardından İslam Cumhuriyeti haline dönüşmüştür. Aşırı derecede politik, otoriteyi din temelleri üzerine oturtan teokratik bir devlet sistemi ile yönetilmektedir. Bir grup İranlı öğrenci 4 Kasım 1979 yılında ABD Büyükelçiliğini işgal etmiş ve 20 Ocak 1981 tarihine kadar ellerinde tutmuşlar ve bunun neticesinde ABD İran ilişkileri gerilmiştir. 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında uzun süren bir savaş başlamıştır. Daha sonra İran BM'in ekonomik önlemlerine ve ihracatının kontrolü uygulamalarına tabi olmuştur. BM Güvenlik Konseyi İran’ın uranyum zenginleştirme ve işleme aktivitelerini askıya alması konusunda birçok karar çıkarmıştır. İran’a bu konu ile ilgili baskılar hala devam etmektedir.


Yönetim Şekli

Teokratik Cumhuriyet


Bağımsızlık

1 Nisan 1979 yılında İran İslma Cumhuriyeti ilan edilmiştir. 

Daha önceki tarihler: M.Ö 550 yılında Parsiyalı Pers imparatorluğu kurulmuştur. 1501 yılında Safevi Hanedanlığı altında yeniden birleşmiştir. 1794 yılında Kaçar Hanedanlığı’nın başlangıcıdır. 12 Aralık 1925 tarihinde Pehlevi Hanedanlığı altında modern Iran kurulmuştur.


Yönetim Bölgeleri

İran’da “Ostan” adı verilen 31 vilayet bulunmaktadır.

Ostanların valilerine ostandar denmektedir. Ostandarlar, İçişleri Bakanının teklifiyle Hükümet tarafından atanmaktadır. İran’daki yönetim anlayışı genel anlamıyla merkeziyetçi bir görünüm arz etmektedir.


Vilayetleri: Alborz, Ardabil, Azarbayjan-e Gharbi (Batı Azerbaycan), Azarbayjan-e Sharqi (Doğu Azerbaycan), Bushehr, Chahar Mahal va Bakhtiari, Esfahan, Fars, Gilan, Golestan, Hamadan, Hormozgan, Ilam, Kerman, Kermanshah, Khorasan-e Jonubi (Güney Horasan), Khorasan-e Razavi (Razavi Khorasan), Khorasan-e Shomali (Kuzey Horasan), Khuzestan, Kohgiluyeh va Bowyer Ahmad, Kordestan, Lorestan, Markazi, Mazandaran, Qazvin, Qom, Semnan, Sistan va Baluchestan, Tehran, Yazd, Zanjan


Coğrafi Özellikleri

Coğrafi Konumu

İran, Orta Doğu'da, Güneybatı Asya'da yer alır ve batıda Irak, kuzeybatıda Türkiye ve Ermenistan, kuzeyde Azerbaycan ve Türkmenistan, doğuda Afganistan ve Pakistan, güneyde ise Basra Körfezi ve Umman Körfezi ile çevrilidir. Ülkenin kuzeyinde Hazar Denizi, güneyinde ise Fars Körfezi ve Umman Denizi bulunur.


Komşuları

Türkiye: Kuzeybatıda, yaklaşık 534 kilometre (332 mil) sınır uzunluğuna sahiptir.

Irak: Batıda, İran ile yaklaşık 1,599 kilometre (994 mil) sınır paylaşır.

Ermenistan: Kuzeybatıda, yaklaşık 44 kilometre (27 mil) sınır uzunluğuna sahiptir.

Azerbaycan: Kuzeyde, yaklaşık 765 kilometre (475 mil) sınır paylaşır, bu sınır Azerbaycan'ın ana kısmı ve Nahçıvan eksklavı ile olan sınırı içerir.

Türkmenistan: Kuzeydoğuda, yaklaşık 1,148 kilometre (714 mil) sınır uzunluğuna sahiptir.

Afganistan: Doğuda, yaklaşık 921 kilometre (572 mil) sınır uzunluğuna sahiptir.

Pakistan: Güneydoğuda, yaklaşık 909 kilometre (565 mil) sınır uzunluğuna sahiptir.


İklimi

İran çoğunlukla karasal iklim özellikleri gösterir: geniş iç bölgelerde sıcak yazlar ve soğuk kışlar yaşanır. Ülkenin kuzeyi (Hazar Denizi kıyıları) ve güneyi (Fars Körfezi kıyıları) daha nemli ve ılıman iklim koşullarına sahiptir, ancak ülkenin büyük bölümü az yağış alır ve yarı kurak ile kurak iklim tipi hakimdir.

Kültürel Değerleri

İran, Pers İmparatorluğu'nun mirasıyla şekillenen bir kültür zenginliğine sahiptir. İran'ın kültürel değerleri, ülkenin kadim tarihinden, zengin edebiyatından, derin dini inançlarından ve çeşitli etnik yapısından kaynaklanır. Bu değerler, İran toplumunun sosyal yapısını ve bireyler arası etkileşimleri derinden etkileyen bir dizi temel ilke ve anlayış üzerine kurulmuştur.


İran, çeşitli etnik grupların bir arada yaşadığı bir ülkedir. Farslar, Azeriler, Kürtler, Lurlar, Beluciler ve diğer etnik gruplar arasındaki kültürel etkileşim, İran’ın kültürel zenginliğini artırır. Her bir etnik grup, ülkenin kültürel mozağine kendine özgü kültürüyle katkıda bulunur.


İran kültüründe aile, temel sosyal birimdir ve geniş aile yapısı üzerine kurulu güçlü bağlar büyük önem taşır. Aile üyeleri arasında derin bir dayanışma ve destek ağı bulunur, bu da bireylerin hayatlarında merkezi bir rol oynar. Toplumsal etkinlikler, dini törenler ve bayramlar, aile ve dostlarla bir araya gelme fırsatları olarak değerlendirilir.


İran’da toplumsal normlar ve etiket kuralları, özellikle misafirperverlik ve toplumsal ilişkilerde belirgin bir şekilde görülür. Resmi ve gayriresmi toplantılarda uyulması gereken görgü kuralları, İran kültürel değerlerinin temelini oluşturur. İran'da misafirperverlik, kültürel bir erdem olarak kabul edilir. Misafirlere karşı gösterilen cömertlik ve sıcakkanlılık, İran kültürünün ayrılmaz bir parçasıdır. Evlerine gelen konukları ağırlamak, İranlılar için büyük bir onur ve mutluluk kaynağıdır.


İran, zengin edebiyatı ve özellikle şiiri ile tanınır. Büyük şairler Hafız, Saadi ve Firdevsi gibi isimler, Fars edebiyatının derinliğini ve estetik zenginliğini yansıtır. Şiir, İran kültüründe yalnızca bir sanat formu değil, aynı zamanda bilgelik, ahlak ve derin duygusal ifadenin bir aracıdır.


İslam, İran'ın resmi dini olup, çoğunlukla Şii İslam'ın izlenmesiyle, İran toplumunda dini inançlar ve maneviyat önemli bir yer tutar. Dini bayramlar, anma törenleri ve ziyaretgahlar, İranlıların manevi yaşamlarının ayrılmaz bir parçasıdır.


Toplumsal etkileşimlerde saygı ve nezaket, İran kültürel değerlerinde önemli bir yere sahiptir. Yaşlılara saygı göstermek, kibarlık ve iyi davranışlar, sosyal ilişkilerde büyük önem taşır.


İranlılar, ülkelerinin tarihine ve bağımsızlığına büyük bir gurur duyarlar. Tarih boyunca pek çok zorlukla karşılaşmış olmalarına rağmen, İran halkı, kültürel mirasını ve ulusal kimliğini koruma konusunda derin bir bağlılık hisseder.

Yemek Kültürü

İran yemek kültürü, zengin tarihi, coğrafi çeşitliliği ve farklı etnik grupların mutfak geleneklerinin bir araya gelmesiyle şekillenmiş bir mutfak kültürüne sahiptir. İran mutfağı, tatların ve dokuların bir armonisi olarak öne çıkar ve yemekleri genellikle zaman ve özen gerektiren hazırlık süreçleriyle bilinir. İşte İran yemek kültürünün bazı önemli özellikleri:


İran mutfağı, kullanılan malzemelerin ve pişirme tekniklerinin geniş yelpazesi ile tanınır. Geleneksel İran yemekleri, et (özellikle kuzu ve tavuk), pirinç, sebze, meyve, fındık ve çeşitli baharatları içerir.


Pirinç, İran mutfağının temelidir. Çoğu yemeğin yanında servis edilen "çelo" adı verilen pişmiş pirinç, özellikle "tahdig" adı verilen ve pişirme sürecinin sonunda tencerenin dibinde oluşan çıtır pirinç tabakası ile ünlüdür.


İran, kebap çeşitleriyle ünlüdür. Sadece kuzu veya tavuk eti kullanılarak yapılan çeşitli kebaplar, özel baharatlar ve marinasyon teknikleriyle zenginleştirilir.


İran'ın geleneksel yemekleri arasında "khoresh" adı verilen güveç tarzı yemekler önemli bir yer tutar. Khoresh, genellikle et, sebze ve bazen de meyvelerin uzun süre düşük ısıda pişirilmesiyle hazırlanır ve pirinç ile servis edilir.


İran yemekleri, safran, sumak, nane, limon, zerdeçal ve advieh gibi baharatların yanı sıra taze otların bolca kullanılmasıyla tanınır.İran tatlıları, genellikle fıstık, badem, ceviz ve safran gibi malzemelerle zenginleştirilmiş ve gül suyu veya limon suyu ile tatlandırılmıştır. "Baklava", "faloodeh" ve "sholezard" popüler İran tatlıları arasındadır.


İran'da çay, günlük yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır. Günün her saati servis edilen çay, sosyal etkinliklerin ve toplantıların merkezindedir.

İş Kültürü

İran iş kültürü, derin tarihi ve sosyal normları ile şekillenmiş olup, saygı, ilişkiler ve topluluk hissi ön plandadır. İş dünyasında karşılıklı saygı ve güven esastır ve "Taarof" adı verilen, nezaket ve saygıya dayalı geleneksel bir iletişim biçimi iş ilişkilerinde büyük önem taşır. İran'da iş ilişkileri, kişisel ilişkilere ve ağ kurmaya büyük önem verilerek inşa edilir. İş yapmak için güçlü bir ilişki ağı ve iyi bir itibar gereklidir. Dolayısıyla, iş toplantılarında ve görüşmelerinde zaman ayırıp ilişkileri geliştirmek önemlidir.


"Taarof", İran kültüründe karşılıklı nezaket ve alçakgönüllülüğü ifade eden önemli bir kavramdır. İranlılar arasında, mütevazı olmak ve karşıdakine saygı göstermek için kullanılan bir iletişim şeklidir. İş görüşmelerinde ve sosyal etkileşimlerde bu inceliklere dikkat etmek, ilişkileri güçlendirmenin anahtarıdır.


İran'da karar alma süreçleri genellikle zaman alır ve kapsamlı müzakereler gerektirebilir. İş dünyasında, özellikle aileye ait işletmelerde, karar verme süreci merkeziyetçi olabilir ve en üst yönetim tarafından yönlendirilir.


İş toplantılarında ve resmi etkinliklerde resmi bir kıyafet ve davranış tarzı beklenir. Toplantılarda doğrudan konuya girmeden önce, genellikle bir miktar küçük konuşma ve kişisel ilişki kurma yer alır.

Pratik Bilgiler

İlk İsim ve Ünvan

  • Bir kişi ile ilk defa buluşuyorsanız, formaliteleri sıkı bir şekilde takip etmeniz ve uygulamanız tavsiye edilmektedir.

  • Aranızda bir ilişki oluştuğunda, İranlı ortağınız size hemen ilk isminizle hitap edecektir.

  • Erkekler soyadlarının önüne "agha" terimi getirilerek çağrılmaktadır. Örneğin Ahmet YILMAZ ismi "Aga Yılmaz” olarak söylenecektir. Kadınlarda ise "khanoom" sözü söylenmektedir. Ayşe YILMAZ ismi "Hanım YILMAZ" olarak söylenmektedir. Bu terimler aynı zamanda Türkçeye de girmiş olan Ağa ve Hanım kelimeleridir.


İş Görüşmeleri

  • İran'a gelirken iki şeyin çok iyi bilinmesinde fayda vardır. İşin başarılması karşılıklı olarak aranızda oluşturduğunuz etkili bir ilişkiye ve iyi sunulmuş bir teklife bağlıdır.

  • İran'da işler kişisel ilişkilerle yürütülmektedir. Birçok iş yeri aile işletmesidir. Hatta devlet dairelerinde bile arkadaşlık ve dostluk ilişkilerinin kurulması gerekebilir.

  • Karar verme süreci biraz yavaş olabilir.


İletişim

  • İranlılar ülkeleri, dilleri, kültürleri ve tarihleri ile övünürler. İran'a hareket etmeden önce İran ile ilgili bazı tarihsel olayları bilmenizde fayda vardır. 

  • Tartışma yaratan konulardan - özellike orta doğu / yakın doğu- uzak durmakta fayda vardır.

  • İslam dinine yönelik polemiklere girmemeye özen gösterin.

  • Aranızda çok yakın bir ilişki kurulana kadar hiçbir şekilde kişisel sorular sormayın. Benzer bir şekilde kendinizle ilgili de bu konuları açmamaya çalışın.


Hediye Verme

  • Hediye verme iş protokolü gibi değil de sosyal bir olay olarak kabul edilmektedir.

  • İş hediyeleri değişimi yapılabilir. Ancak yanlış anlaşılmaları ortadan kaldırmak için her şeyin açık ve net olmasında fayda vardır.

  • Hediye verirken çok pahalı ve savurganlığı çağrıştıran hediyelerin seçilmemesinde özen gösterilmelidir.


İş Kıyafeti

  • İran'da iş kıyafetleri resmi ve muhafazakardır.

  • Erkekler genellikle pantolon, gömlek ve bazen ceket giyer.

  • Resmi pozisyonlardaki erkekler sıklıkla yakasız gömlek giyer ve genellikle kravatsız olurlar. İran'da kravat takmanın genellikle gereksiz olduğu kabul edilir.

  • İş ortamında şık bir görünüm için yerel iş ortaklarından giyim tarzı tavsiyesi almak faydalıdır.

  • Kadınların iş kıyafetleri çok muhafazakardır; kollar, bacaklar ve eller genellikle kapalıdır.

  • Son yıllarda İran'da giyim kodlarında hızlı değişimler yaşanmış, yetkililer daha fazla tolerans göstermeye başlamıştır. Yine de, iş ortamında genel olarak muhafazakar giyimler tercih edilir.


Randevu

  • Randevularınızı önceden telefon veya yazı ile alın ve İran'a varışta teyit edin; çalışma günleri Cumartesi-Perşembe 9:00-17:00 arasıdır.

  • Cuma günleri tamamen tatildir, iş yapılmaz; bu günü randevu için planlamaktan kaçının ve İran'ı keşfetme fırsatı olarak değerlendirin.

  • Nevruz ve dini bayramlar gibi önemli tatillerde ziyaretten kaçının, Nevruz 21-25 Mart arasındadır, diğer dini tatiller ay hesabına göre değişir.

  • Tahran'da trafik yoğun olduğundan, varış noktanıza erken saatte yola çıkın; toplantılar genellikle kişisel sohbetlerle başlar, iş konularını karşı taraf gündeme getirene kadar bekleyin.

Önemli Göstergeler

Hofstede Kültür Boyutları

Güç Mesafe Endeksi (PDI)

İran'ın (58) orta bir güç mesafesi endeksi puanına sahip olması, hiyerarşik bir toplum olarak nitelendirilebilir. Bu durum, herkesin toplumdaki yerini kabul ettiği ve hiyerarşik bir düzenin sorgulanmadığı anlamına gelir. Bir organizasyondaki hiyerarşi, içsel eşitsizlikleri yansıtır, merkeziyetçiliği teşvik eder, astların ne yapmaları gerektiğini belirler ve ideal liderin yardımsever bir otokrat olması beklenir.

Daha fazla bilgiye ulaşmak için Hofstede Kültür Boyutları yazımıza göz atabilirsiniz.

KOF Küreselleşme Endeksi

İran İslam Cumhuriyeti, 115. sırada ve bölgesel etkisi, enerji kaynakları ile küresel siyasette ve enerji piyasalarında önemli bir oyuncudur.

KOF Küreselleşme Endeks verileri 2023 yılına aittir, ve KOF Swiss Economic Institute web sitesinden alınmıştır.

Daha fazla bilgiye ulaşmak için Küreselleşme ve Kültür blog yazımıza göz atabilirsiniz.

Diğer Göstergeler

İçerik

Yolsuzluk Algı Endeksi
Corruption Perceptions Index
(CPI)

Dünya Sıralaması

151

İnsani Gelişim Endeksi
Human Development Index
(HDI)

Dünya Sıralaması

78

Küresel İnovasyon Endeksi
Global Innovation Index
(GII)

Dünya Sıralaması

62

İş Yapma Kolaylığı Endeksi
Ease of Doing Business Index
(EODB)

Dünya Sıralaması

127

bottom of page